Kuchnia świętokrzyska łączy w sobie tradycyjną kuchnię chłopską, szlachecką z dodatkiem tradycji żydowskiej. Najpopularniejszymi składnikami używanymi w kuchni tego regionu są kapusta, ziemniaki kasza i mleko.
Potrawy przygotowywane przez tutejsze gospodynie jak również restauracje i hotele nie rzadko mają zagadkowe nazwy takie jak Zalewajka, Pokrzywianka, czy Garus.
I tak właśnie Zalewajka Świętokrzyska jest najbardziej charakterystyczną zupą całego regionu kieleckiego. Zalewajka świętokrzyska została wpisana na Listę Produktów Tradycyjnych. Dziś zalewajka wraca do łask, podaje się ją nawet na wystawnych przyjęciach, wówczas bywa w wersji wzbogaconej, czyli ugotowana na golonce i okraszona smażonym z cebulką boczkiem.
Najciekawszym, niezwykłym smakowo daniem jest Garus czyli zupa owocowa, najczęściej ze śliwek, wiśni lub jagód, podawana z ziemniakami i zabielana śmietaną.
Pierogi z gęsiną, półgęsek z miodem i cytryną, gęsie żołądki w cebulowym sosie to kolejne przykłady tradycyjnych dań regionu. Mięso gęsie, bardzo popularne i uważane za rarytas na zachodzie Europy, powróciło na nasze stoły. Walory smakowe biją na głowę mięso drobiowe, bo gęś to nie kurczak, którego da się trzymać w zamknięciu i tuczyć. Aby osiągnąć prawidłową wagę i odpowiedni smak Gęś musi być hodowana długi czas, na powietrzu i odżywiać się nie tylko ziarnem, ale również tym, co znajdzie w naturze. W specjałach z Gęsiny możecie się rozsmakować w Restauracji Miodowy Młyn w Opatowie, tu na Św. Marcina powstaje specjalne „Gęsie” Menu, ale pierogi z Gęsiną i Kurkami dostępne są w ofercie przez cały rok. Restauracja jako kreator potraw „Archeologia Smaku”, propaguje polską kuchnię i polską tradycję gościnności, ciepła i serdeczności. Odradza dawne smaki, które w restauracji przeradzają się we wspaniałe przysmaki.
Produktem wpisanym na Listę Produktów Tradycyjnych powiatu opatowskiego jest kasza jaglana gierczycka – wytwarzana w dwóch kaszarniach rodzinnych w Gierczycach. Początki hodowli kaszy jaglanej gierczyckiej wiążą się z utworzoną w 1921 roku Sandomierską Hodowlą Roślin, której prace rozszerzone zostały na majątek Gierczycki (stąd nazwa). Wyhodowano tu specyficzna odmianę prosa, które sprawia, że kasza Gierczycka ma niepowtarzalne walory dietetyczne i smakowe.
Sztandarowy wyrób cukierniczy powiatu opatowskiego to krówka opatowska. Wytwarzana od ponad trzydziestu lat tradycyjną metodą, w Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Opatowie. Krówka opatowska ma specyficzną, lekko ciągliwą konsystencję, przechodzącą w delikatną kruchość i coś, czego próżno szukać u innych krówek – charakterystyczną „łezkę”w środku. Wyrób produkowany jest z naturalnych produktów: z mleka najwyższej jakości, cukru, syropu ziemniaczanego, tłuszczu roślinnego. Większość etapów produkcji krówki opatowskiej wykonywana jest ręcznie
Jesteś w Opatowie? Spróbuj pączka opatowskiego w Cukierni u Szarego. Wypiekany od 1966 r. tą samą tradycyjną metodą, w piecu ceramicznym, przy zastosowaniu naturalnych surowców najwyższej jakości, w rodzinnej cukierni w Opatowie państwa Szarych. Pączki z Opatowa smażone są na smalcu, nadziewane marmoladami (różaną, śliwkową, jabłkową) przygotowanymi przez producenta, ręcznie formowane.
Nie wypada również wyjechać z tego regionu nie zasmakowawszy pasternocka, kaszy ze śliwkami czy bzówki.
